Stojąca na Wzgórzu Zamkowym Kaplica Trójcy Świętej jest unikatowym przykładem zespolenia gotyckiej architektury z rusko-bizantyjskimi freskami. To jeden z najcenniejszych zabytków sztuki średniowiecznej w Polsce i w Europie.
Kaplica została wzniesiona wraz z zamkiem przez króla Kazimierza Wielkiego w drugiej połowie XIV wieku. Na początku XV wieku, na zlecenie króla Władysława Jagiełły, ruscy malarze pod kierunkiem mistrza Andrzeja pokryli wnętrze kaplicy freskami w stylu rusko-bizantyjskim. Prace zakończono w 1418 roku.
Malowidła zostały wykonane stosowaną wówczas techniką tzw. mokrego tynku, na który składała się zaprawa z wapna i drobno ciętych włókien. W ciągu jednego dnia kładziono tyle tynku ile malarz mógł zamalować. Taki sposób malowania był mozolny ale też niezwykle trwały.
Kompozycja malowideł została stworzona stosując zasadę hierarchii zstępującej. Na sklepieniu nad prezbiterium umieszczono Trójcę Świętą. Nieco niżej można zobaczyć serafiny, cherubiny, tematy eucharystyczne. W nawie natomiast poczet proroków i cykl ewangeliczny. Całość dopełniają sceny z życia Chrystusa, Maryi i świętych. Ciekawostką jest fakt, że w Kaplicy można zobaczyć dwa z trzech istniejących do dziś portretów króla Jagiełły namalowanych za jego życia. Niezwykłe są też wydrapane w ścianach podpisy, z których dwa pochodzą z 1569 roku. Jeden z nich, na obudowie schodów prowadzących na chór zawiera też łaciński napis „unia facta Est cum ducatus Lytwanie” co znaczy „unia z Litwą została zawarta”.
Kaplica jest w typie świątyni dwukondygnacyjnej, jednofilarowej rozpowszechnionej w średniowiecznej łacińskiej Europie. Obie kondygnacje mają jednakowy układ przestrzenny. Górna kondygnacja ma kwadratową nawę i wielobocznie wydłużone prezbiterium. Typowo gotyckie, gwiaździste sklepienie wspiera się na potężnym ośmiobocznym filarze. Prezbiterium i nawę oddziela łuk tęczowy.
Informacje o zwiedzaniu obiektu na stronie zamek-lublin.pl/wizyta/informacje-dla-zwiedzajacych/.
Kaplica Trójcy Świętej została uhonorowana Znakiem Dziedzictwa Europejskiego w 2007 roku.
