Brama Krakowska jest jednym z architektonicznych symboli Lublina. Jest skierowana w stronę historycznego traktu, który prowadził do ówczesnej stolicy państwa – Krakowa, stąd jej nazwa.

Wzniesiona została jako fortyfikacja w pierścieniu murów obronnych otaczających miasto. Stało się to po najeździe Tatarów w 1341 roku, za panowania króla Kazimierza Wielkiego. Zasadniczy zrąb gotyckich murów zbudowany został z cegły i kamienia wapiennego i ułożony na licu zewnętrznych ścian w motyw szachownicy. Nadbudowę wzniesiono z zeszklonej cegły. Ośmioboczna, otynkowana wieża powstała w połowie XVI wieku. Budowlę nakrywa barokowy hełm z umieszczonym na jego szczycie monogramem SAR (Stanislaus Augustus Rex) i datą 1782, pochodzący z okresu przebudowy dokonanej przez Dominika Merliniego.

Obecny wygląd bramy jest wynikiem prac konserwatorsko-budowlanych z lat 1959-64. Wtedy to przywrócono jej historyczny wygląd, a wnętrze zaadaptowano na potrzeby Muzeum Historii Miasta Lublina.

Brama Krakowska była budowlą reprezentacyjną, przez którą wjeżdżały orszaki monarsze i poselskie. Brama była też punktem obserwacyjnym dla straży ogniowej, grano z niej także hejnał miejski. Mieszkał tu też zegarmistrz, obsługujący znajdujący się na niej zegar. Nie był chyba zbyt dobrym rzemieślnikiem, ponieważ o kondycji lubelskich zegarów napisano nawet wierszyk: Wszędzie częstokroć mylą się zegarze, lecz te w Lublinie, najpewniejsze łgarze :)

W Bramie Krakowskiej kręcone były sceny historycznego serialu „Czarne chmury”. Obecnie niemal codziennie można ją oglądać w serwisach pogodowych ogólnopolskich telewizji, kiedy na żywo pokazywane są migawki z różnych miejsc w Polsce.

Wewnątrz Bramy Krakowskiej mieści się Muzeum Historii Miasta Lublina (oddział Muzeum Narodowego w Lublinie). Wejście do muzeum jest od Placu Łokietka.