Pomnik Marii Skłodowskiej-Curie stoi na placu jej imienia, otoczonym przez najważniejsze budynki dydaktyczno-administracyjne Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Pomnik noblistki, autorstwa Mariana Koniecznego, odsłonięto z okazji stulecia urodzin uczonej (1867-1934), rodzinnie związanej z Lublinem i Lubelszczyzną. Jej dziadkiem był Józef Skłodowski, dyrektor Szkoły Wojewódzkiej Lubelskiej (patrz: przystanek 13). Jego brat Jan był sędzią w Opolu Lubelskim, zaś syn Jana (również Jan) dzierżawił majątek ziemski w Kamionce koło Lubartowa. Stryj Marii, Zdzisław Skłodowski, będąc adiutantem pułkownika Marcina Borelowskiego-Lelewela walczył na Lubelszczyźnie podczas Powstania Styczniowego. Maria, przyjeżdżając z Warszawy, spędzała wakacje u stryja Ksawerego, dzierżawcy majątku w Zawieprzycach. W 1930 r. odwiedziła Lublin i pozostawiła autograf w księdze pamiątkowej w katedrze. 

Życie i działalność naukowa patronki uczelni jest niedościgłym wzorem nie tylko dla polskich środowisk naukowych. Maria, będąc absolwentką Sorbony i jej pracownikiem, osiągnęła światową sławę publikując rewelacyjne wyniki długoletnich badań nad promieniotwórczością pierwiastków. Jako odkrywczyni plutonu i radu otrzymała dwukrotnie nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki i chemii: w 1903 r. wraz z mężem Piotrem, zaś w 1911 r. indywidualnie. Ich córka Irena Joliot-Curie, wraz z mężem Fryderykiem, została wyróżniona w 1950 r. honorowym doktoratem UMCS. UMCS powstał w 1944 roku z inicjatywy prof. Henryka Raabego, pierwszego rektora (jego popiersie znajduje się koło głównej biblioteki uczelnianej). Przez dziesięciolecia UMCS stał się jedną z największych i najważniejszych uczelni akademickich w Polsce.